Mama, het is even geleden en ik wil weer even wat kwijt. Terwijl mijn lief en ik een serie zaten te kijken waarbij kinderen uit huis werden geplaatst, flitste je weer voorbij. Stilletjes lag ik mijn tranen en mijn zware brok weg te slikken op de bank. Mijn hoofd half verscholen in mijn dekentje. Zie je het voor je? Een vrouw van 40 die nog steeds diep geraakt kan worden door herinneringen uit het verre verleden? Het voerde mij weer terug naar toen. Die ene dag waarop we mijn rolschaatsen even gingen ruilen in de stad. Eerst moesten we nog iets anders doen bij het politiebureau. Je deed er wat vaag over, maar ik maakte me verder niet druk. Dat deed jij immers ook niet.
Mijn broertje en ik gingen bij papa wonen
We kwamen aan bij het politiebureau. Ik begreep er niet zoveel van. We werden naar een kantoor geleid waar we op werden gewacht door twee of drie agenten. Al gauw werd jij emotioneel en werd duidelijk dat mijn broertje en ik vanaf vandaag bij papa zouden gaan wonen. Dat werd niet eens tegen ons gezegd, dat maakte ik op uit het gesprek wat jij met twee agenten voerde. De paniek groeide bij jou en dat was voelbaar in de sfeer die compleet omsloeg. Zwaar ontdaan glipte je het kantoor uit. Je zei geen gedag, keek niet om. Niets! Weg was je. Toen ik achter jou aan wilde gaan, werd de deur bruut voor mijn neus dicht geslagen en werd me medegedeeld dat mijn vader zo zou komen en dat mijn broertje en ik dan bij hem gingen wonen.
Ik zie voor me hoe je thuiskwam in een leeg huis
Als ik hieraan terugdenk na al die jaren, dan zie ik voor me hoe jij totaal over je toeren dat bureau uit gestoofd kwam. Hoe ben je thuis gekomen en wat ging er door je heen? Was er iemand die jou op kon vangen of werd je helemaal aan je lot overgelaten? Laat maar, ik denk dat ik het antwoord wel weet. Het zijn vragen en gedachten die me na al die tijd nog steeds bezig houden. Ik zie voor me hoe je thuis kwam in een leeg huis. Lege kinderkamers. Leegte. Ik weet nog dat dat me een tijdje geleden zelf zo aangreep, toen alle drie onze meiden uit logeren waren. Nou ging dit maar om één nachtje en toch bezorgde het me een brok in mijn keel. Zou dat hiermee te maken hebben? Of sla ik dan door?
Ik was nooit bang geweest voor papa, tot dat moment
Jullie waren nu een jaar of twee uit elkaar en op een paar stiekeme momenten na, zagen mijn broertje en ik papa niet meer. Al was ik in de tijd dat we bij jou woonden nooit echt bang geweest voor papa… de angst sloeg toen, in dat kantoor, wel toe! In jouw realiteit was papa een slechte man die ons niet veel goeds had gebracht. Dan druk me nog zacht uit. Door al jouw aannames en verhalen had ik alle reden om bang te zijn voor mijn vader. Toch was ik dit in die tijd nooit geweest, puur omdat het niet strookte met wat ik al die tijd van hem had meegemaakt en gezien. Tot op dat punt. Toen stond ik doodsangsten uit! Of dat nou was omdat ik jou noodgedwongen in de steek liet of dat dit nou toch richting papa was. Ik kon het niet plaatsen. Nog steeds niet, maar ik kan nog precies voelen wat ik toen voelde. Eigenlijk weet ik het wel. We werden met fors geweld op beestachtige wijze weggerukt uit ons leven. Ik wilde vertrouwde leventje zeggen, maar dat was het allerminst. Alleen hadden we daar toen geen benul van. Tuurlijk sta je dan doodsangsten uit op die jonge leeftijd! Een jaar of zes zal ik zijn geweest. De leeftijd van mijn jongste dochter nu.
Zo klein nog. Zo onschuldig en dan al zo’n last op die schoudertjes.
Judith Evelien
Dat is dan ook meteen waar het me nu zo trof. Zo klein nog. Zo onschuldig en dan al zo’n last op die schoudertjes. Ik wilde het beste voor zowel mijn mama als mijn papa. Dat kon niet. Wat ik ook deed, ik zou altijd bij iemand tekort schieten. Totaal onterecht natuurlijk. Maar dat weet je niet als je nog maar een onderkruipsel bent. Ruim dertig jaar is dit nu geleden en het voelt in een split second weer als de dag van gisteren. Ik kan het me weer zo levendig voor de geest halen. Wat was dat een traumatisch moment. Voor iedereen binnen ons gezin. Hartverscheurend ook.
We werden bruut uit ons leven weggetrokken
De manier waarop de agenten ons verkondigden dat we weldra opgehaald zouden worden en met onze vader mee zouden gaan, dat was op zijn zachtst gezegd niet subtiel. Het was mensonterend. Toen papa dan de kamer binnen kwam, waren de rapen gaar. Blinde paniek bij zowel mij als mijn broertje. In plaats van ons te kalmeren en gerust te stellen, uit te leggen wat er nu precies aan de hand was en te vertellen waarom- en wat er ging gebeuren, werden we kordaat opgetild en zo het gebouw uit gedragen, wild schoppend en schreeuwend, zo de auto van papa in gebonjourd. Zonder een fatsoenlijk afscheid van jou. Geen troostende laatste woorden, geen knuffels en geen moed die ons in werd gesproken. Geen zicht op perspectief.
Bijna sloeg ik papa met een klomp op zijn hoofd
Met twee totaal losgeslagen en ontredderde kinderen reed papa toen weg. Bij mij liepen de emoties zo hoog op, dat ik een klompje van mijn voetje afschoof en op het punt stond om papa er hard mee op zijn hoofd te slaan. Naar een voorbeeld van jou. Ik zag jou altijd met een klomp achter de buurtschoffies aanrennen. In een verwoede poging om ze een lesje te leren. Eigenlijk was het gewoon onmacht, een uiting van de rottigheid die ze ons keer op keer flikten. Wat was het dan ook een takke buurt waar we toen woonden he? Totale onveiligheid. Nee, geen warm nest en dat was nou precies waar we wel zo’n behoefte aan hadden. Wat een verdrietige tijd was dat.
Onze moeder was helemaal niet gestoord, zoals we met enige regelmaat te horen kregen van de buurtkinderen. Onze moeder was ziek. Dat was iets heel anders!
Judith Evelien
Maar goed, om verdere escalatie te voorkomen, stopte papa ergens om ons te kalmeren en uit de doeken te doen wat er nou precies gaande was. Alleen al het feit dat hij stopte, bracht ons weer enigszins tot bedaren. Hij vertelde ons over jouw psychische gesteldheid en dat het helemaal niet goed met je ging. Je was ziek en eigenlijk kon je helemaal niet voor ons zorgen. Zoals hij het verwoordde, konden we het een beetje plaatsen en behappen. Onze moeder was helemaal niet gestoord, zoals we met enige regelmaat te horen kregen van de buurtkinderen. Onze moeder was ziek. Dat was iets heel anders! Zo jong als we waren hadden we al keihard te maken gehad met knetterharde vooroordelen. In plaats van dat we daar begrip voor kregen, werden we daarvoor zonder mededogen afgerekend.
Wat had ik het er nog graag eens met je over gehad
Dat zo’n fragment uit een serie zoveel op kan roepen hé? Ook vragen. Ik had het er graag nog eens met je over gehad, zodat ik het af kan sluiten. We hebben het hier naar mijn weten nooit meer over gehad. Misschien was het te pijnlijk? Of het kwam er simpelweg gewoon niet van. Te ver weggestopt. Nu snap ik ook waarom, want het blijft pijn doen. Misschien hebben we het er ook nog weleens over gehad hoor. Ik weet het gewoon niet meer. Wat ik wel weet is dat ik het er graag eens over zou willen hebben als de vrouw die ik nu ben met de dingen die ik nu weet. Ik wil graag weten wat die agenten tegen jou zeiden. Wat waren de woorden die jou deden breken en deed besluiten ons zo achter te laten? Het moet iets zijn geweest wat jou deed geloven dat je machteloos stond en geen keuze meer had. Jouw kinderen waren alles voor jou.
Ik begrijp je vraag nu pas goed
Ik kan me nog levendig een gesprek herinneringen waarin jij me vroeg hoe het mij toch lukte om door te gaan. Nu begrijp ik deze vraag pas goed en besef ik me geloof ik wat je daar daadwerkelijk mee bedoelde. Terugkijkend op dit voorval. Dit is iets wat je niet zomaar achter je kan laten. Als kind was ik heel veerkrachtig en had ik het benul niet om me te realiseren wat dit nu daadwerkelijk betekende en wat dit met mij deed. Nu ik zelf ouder ben en moeder ben, denk ik verder dan wat het voor impact op mij had en denk ik ook aan dat lege huis waarin jij thuiskwam na dit gebeurde en hoe je überhaupt thuis gekomen bent die dag. Is dat wat je bedoelde? Die herinneringen blijven pijn doen en als kind ben je zo veerkrachtig dat je dit kunt dragen. Je kent slechts een fractie van de betekenis en dat maakt dat je verder kunt. Uit de beleving van een volwassene is dit heel andere koek. Dat zie ik nu pas in. Daarom kon ik het toen achter me laten en jij niet.
Als ik verder kon, dan moest jij dat toch ook kunnen? Nee, dat kon je niet. Jij had niet die kinderlijke veerkrachtigheid.
Judith Evelien
Daarmee kan ik nu ook anders aankijken naar jouw hang naar bevestiging dat je een goede moeder voor mij was. Je wilde mij je goede intenties laten blijken. Dat had jij nodig om dit soort pijnlijke gebeurtenissen achter je te kunnen laten. Ik zag het lang als gezeur. Als ik verder kon, dan moest jij dat toch ook kunnen? Nee, dat kon je niet. Jij had niet die kinderlijke veerkrachtigheid. Maar mam, ik kende je goede intenties…
Gedragen in liefde doet het misschien minder pijn
Je wilde zó graag een goede moeder zijn en het is buitengewoon verdrietig dat je dit door de omstandigheden niet kon zijn zoals jij dat had gewild en zoals ik het nodig heb gehad. Dat is het rauwe randje die al deze pijnlijke herinneringen omlijst. Daardoor voert onmacht de boventoon. En ja… onmacht is tijdloos en daardoor blijft al die ellende op ieder oproepbaar moment actueel. Maar mam, dit is wat het is! We zullen het ermee moeten doen. Het enige wat we nu nog kunnen, is uitgaan van ieders goede intenties en dan wordt het door liefde gedragen en wellicht wat beter te verteren? Ik wilde in ieder geval laten weten dat ik het nu beter begrijp en dat ik die pijn met je deel.
Lees ook:
Onderonsje: De herinnering houdt jou levend (1)
Onderonsje: Ik vind jou stom! (2)
Onderonsje: Bijna 40 zonder jou (3)
Onderonsje: Zou jij me missen? (4)
Onderonsje: Je bent helemaal niet dood (5)
Onderonsje: Oma wilde niet meer leven (6)
Onderonsje: Oma wilde niet meer leven (7)
Onderonsje: Het leven kan zo mooi zijn, maar soms ook niet (8)
Onderonsje: Uit het oog, niet uit het hart (9)
Onderonsje: Mam, weet je nog? (10)
Onderonsje: Kinderlijke veerkrachtigheid (11)
Onderonsje: Uit het hoofd maar niet uit het hart (12)
Onderonsje: Jouw laatste woorden waren niet voor mij (13)
Wil je op de hoogte blijven van nieuwe publicaties? Volg mij dan ook op Instagram: @judithevelien
