Er bestaan nogal wat misvattingen over een zelfverkozen dood. Door deze misvattingen kan er ook onbegrip ontstaan, of in ieder geval kun je het gevoel hebben dat er geen begrip is of je niet begrepen voelen. Denk aan uitspraken als bijvoorbeeld: ‘’Zelfdoding is egoïstisch!’’ of ‘’Waarom nam diegene dan geen hond?’’ of ‘’Heeft hij/ zij er echt alles aan gedaan?’’ of ‘’Hij/ zij koos wel voor de makkelijkste weg’’ of ‘’Iedereen voelt zich toch weleens somber?’’ … Ik kan nog wel even doorgaan, want de lijst is echt eindeloos!
Hoe om te gaan met vooroordelen of onbegrip
Dit zijn uitspraken die uiterst kwetsend zijn voor een nabestaande en het triggert vooral een gevoel van eenzaamheid en de drang om je te verdedigen. Of … diegene die je lief had te verdedigen. Harde woorden, terwijl je slechts getroost wilt worden en geen oordelen wilt horen. Wat is nou een prettige manier om met zulke vooroordelen en/ of onbegrip om te gaan? Voor mij zit dat hem in me telkens blijven realiseren dat men totaal geen idee heeft van de strijd en de pijn die voorafging aan een zelfverkozen dood. Mensen zeggen zulke dingen niet om mij moedwillig te kwetsen, ze zeggen het zodat ik me minder verdrietig en schuldig voel. Ze zeggen het uit onwetendheid en uit ongemak. Want, wat moet je anders zeggen in zo’n delicate situatie?
Ik zeg liever iets doms of kwetsends dan niets
Ik ben nu zover dat ik liever zoiets onhandigs hoor, dan dat ik word genegeerd. Negeren is misschien wel het meest pijnlijke in een dergelijke situatie. Helaas maakte ik dat ook mee en het was ook tijdens een van die momenten, dat ik voor mezelf besloot, dat hoe zwaar of moeilijk een situatie ook mag zijn, ik zou iemand nooit negeren! Nooit! Dan loop ik liever het risico dat ik iets doms of kwetsends zeg dan helemaal niets. Daarvoor kan ik nog mijn excuses aanbieden. Voor het negeren van iemand is geen excuus. Als ik me dit realiseer, dan bestaan er eigenlijk geen domme of kwetsende opmerkingen. Ik kan daaruit afleiden dat iemand probeert mij te zien. Gezien worden dat is waar het om gaat. Gezien worden betekent erkenning en dat is niet alleen fijn, maar ook heel belangrijk. Zelfs als het wat onhandig gaat en ook als iemand eigenlijk geen idee heeft wat hij nou daadwerkelijk zegt. Dat kan uitgelegd worden als je daartoe bij machte bent. En zo niet, dan komt dat later wel. Jouw tempo en jouw golven zijn het belangrijkste.
Negeren voelt als geweld
Op mijn beurt zal ik vast ook weleens iets onhandigs gezegd hebben in een poging om iemand tot troost te zijn. Dat is menselijk. Ik heb geen kaas gegeten van iedere situatie of van ieder soort verlies of verdriet. Ik weet ook niet alles, het enige wat ik wél weet is, dat genegeerd worden echt voelt als geweld.
Als je eenvoudigweg de juiste woorden niet weet te zeggen, zeg dat dan gewoon. Soms zijn woorden niet eens nodig en zegt een knikje, een schouderklopje of een knuffel meer dan duizend woorden. Laat je hart spreken. ‘’Ik weet niet wat ik moet zeggen, maar ik vind het heel erg voor je.’’ Of ‘’Ik leef met je mee.’’ Of ‘’Wat een vreselijk verlies.’’ Er zijn talloze dingen die je kunt zeggen waarmee je je oprechte deelneming kunt laten blijken. Het hoeft niet ingewikkeld te zijn, de kleinste dingen zijn vaak van de grootste waarde. Gezien worden, dat is het belangrijkste.
‘’Ik zal geen begrip krijgen, als ik niet in staat ben om ook de kant van de onwetendheid te begrijpen.’’
Judith Evelien
Of dat te proberen, hoe moeilijk dat ook is wanneer je midden in je emotie zit. Dat zal in het begin misschien nog teveel gevraagd zijn. Ik kon het in ieder geval niet. Na verloop van tijd ging ik inzien dat men mij niet opzettelijk wilde kwetsen en dat het onwetendheid was. Als ik het al moeilijk te bevatten vind, hoe moet dit dan wel niet voor buitenstaanders zijn?
Als het je lukt je dat te realiseren, denk ik dat ondoordachte reacties al minder beladen voor je binnen komen. Bij zulke opmerkingen is het voor mij in ieder geval duidelijk dat iemand echt geen idee heeft wat er allemaal bij komt kijken en hoe groot, intens en dodelijk, uitzichtloze wanhoop is. Als men dit als een dodelijke ziekte kan benaderen, dan zal de lading, betekenis en interpretatie ook veranderen en daarmee ook het begrip. Wanneer ik zo’n vergelijking maak na een ‘’ongepaste’’ opmerking, dan wordt ook snel duidelijk dat een hond of een wandelingetje iemand niet beter gaat maken. Na regen komt zonneschijn, maar ook als de zon schijnt kun je nog in de schaduw staan. Dan wordt ook duidelijk dat de keuze tot een zelfverkozen dood allerminst een egoïstisch besluit was. Ben ik daarmee dan ook niet een grote egoïst? Want ik had mijn moeder het allerliefste nog bij me gehad. Maar niet ten koste van alles. Niet ten koste van haar. Niet ter opoffering van haar zelf. Deze worsteling zal mijn moeder op haar beurt ook hebben gehad. Dan zie je ineens dat egoïsme in dergelijke situaties helemaal niet bestaat, er zijn alleen maar verliezers! Wel is er onvoorwaardelijke liefde en loslaten. Loslaten is de moeilijkste vorm van liefde, dit is inmiddels een lijfspreuk van mij geworden.
Praten over zelfdoding is niet makkelijk
Alsof het al niet moeilijk genoeg is als je met een zelfverkozen dood te maken hebt, is het praten erover ook niet makkelijk. Er vallen nog altijd stiltes wanneer ik vertel over de doodsoorzaak van mijn moeder. Wanneer zij zou zijn overleden aan een niet mentale, ongeneeslijke ziekte, dan weet ik zeker dat deze stiltes veel minder vaak zouden vallen. In zo’n situatie weet men zich makkelijker een houding aan te meten en lijkt het makkelijker om troostende woorden te vinden en medeleven te tonen.
De meeste mensen realiseren zich niet dat de geschiedenis voorafgaand aan een zelfverkozen dood, een zware, eenzame strijd was, vol ondraaglijk en uitzichtloos lijden en dat is een heel dodelijke cocktail! Wat dat lijden écht inhoudt, is voor velen niet- of moeilijk te bevatten. Zelfs niet voor mij, terwijl ik het van heel dichtbij meemaakte. Want ook daarin zit een wezenlijk verschil met iedere andere, niet mentale ongeneeslijke ziekte.
‘’Daar waar er bij een lichamelijke, duidelijk aantoonbare ziekte vaak voldoende steun en liefde vanuit de omgeving is, daar is dit bij een mentale ziekte juist heel anders. ‘’
Judith Evelien
Gek eigenlijk, want ook bij iedere andere ongeneeslijke ziekte, heb ik geen idee wat dat lijden nou daadwerkelijk inhoudt. En toch wordt daar makkelijker over gesproken dan wanneer het een mentale ziekte betreft. Beiden moeilijk en zwaar en toch zulke grote verschillen.
Of is het misschien juist wél het besef van die schrijnende strijd wat het zo moeilijk maakt om de juiste woorden te vinden? De juiste woorden. Bestaan die eigenlijk wel?
Lees ook:
Bedankt voor uw begrip
Omgaan met schuldgevoel na een zelfverkozen dood
Praten over zelfdoding
Hoe vertel je je kind over depressie?
Recensie – Mama heeft een beer in haar hoofd
Boekfragment Koppzorgen
Wil je op de hoogte blijven van nieuwe publicaties? Volg mij dan ook op Instagram: @judithevelien
One Reply to “Hoe om te gaan met vooroordelen en onbegrip bij zelfdoding?”