Enige tijd geleden werd ik door uitgeverij Levendig benaderd met de vraag of ik aandacht wilde besteden aan het boek, ‘’Mama heeft een beer in haar hoofd’’. Dit boek verscheen in de week van 11 januari en beeldt op laagdrempelige wijze uit hoe Mama Kangoeroe de Grommende Beer in haar hoofd probeert te verslaan. Deze staat symbool voor de psychische worstelingen waaraan mama Kangoeroe onderhevig is.
Het is de schuld van de Grommende Beer
Mama kangoeroe neemt je op een luchtige, maar zeer indringende manier mee in haar strubbelingen en haar weg naar herstel van haar psychische staat van zijn. Het laat je de onmacht van een dergelijke situatie voelen en ik vind het indrukwekkend hoe het de auteur, Nele Reynders, is gelukt om het verhaal zo te brengen dat de worstelingen van Mama Kangoeroe niet de verantwoordelijkheid van Kleine Kangoeroe is. Op briljante wijze legt zij deze verantwoordelijkheid bij de Grommende Beer in mama haar hoofd neer. Zo worden Kleine Kangoeroe en Mama Kangoeroe van alle blaam gezuiverd en krijgt de onmacht de overhand. Want dat is precies wat een dergelijke situatie inhoudt.
Er is geen schuld, slechts onmacht en dat is iets wat heel moeilijk is om mee om te gaan.
Judith Evelien
Ik vind het knap hoe onmacht als bliksemafleiding in wordt gezet. Onmacht is een ontzettende belangrijke factor in een situatie waarin een ouder psychisch ziek is. Kinderen hebben vaak de neiging om onmacht op te vullen en dat gebeurt dan meestal met schuldgevoel of verantwoordelijkheidsgevoel. Of met beiden! De perfecte grondleggers voor een parentificerende rol of een loyaliteitsconflict. Onmacht valt moeilijk te verwoorden of uit te leggen, dat kunnen triggers voor een kinderbrein zijn om iets wat niet tastbaar is, toch enigszins behapbaar voor hen te maken. Kinderen gaan dan vaak hun eigen antwoorden en verklaringen zoeken en invullen of geven zichzelf de schuld. Allemaal invullingen om controle over de situatie te hebben en het proberen te begrijpen.
Herkenbaar voor kinderen met een psychisch kwetsbare ouder
In dit boek krijgen kinderen een kijkje in het hoofd van Mama Kangoeroe en krijgen zij ook de kans om vragen bespreekbaar te maken. Er staan letterlijk een aantal vragen beschreven die het vereenvoudigen om het verhaal van Mama Kangoeroe ook op de eigen situatie te betrekken. Het zal herkenbaar zijn voor kinderen die ook te maken hebben met een psychisch zieke ouder. Dit boek zorgt voor herkenning, erkenning en ook voor verbintenis. Zeker wanneer je het als ouder lastig vindt om op luchtige wijze over psychische ziekte te praten, kan dit boek daar een heel waardevol hulpmiddel in betekenen.
Het boek greep mij aan
Ik las het boek samen met mijn drie meiden in de leeftijd van 4, 6 en (bijna) 9 jaar. Ik vond het aangrijpend om dit samen met hen te doen. Waarom? Omdat ik zelf op ben gegroeid met een moeder die psychisch ziek was en aan depressies leed. Toen ik 26 jaar was, stierf zij aan een zelfverkozen dood. Door mijn eigen ervaring en referentiekaders, wist ik feilloos waar de symboliek, die de auteur in dit boek toepaste, voor stond. Om de Grommende Beer in het hoofd van Mama Kangoeroe te verslaan, adviseerde de Wijze Uil haar om naar Het Praatbos te gaan. Daar zouden de dieren haar allemaal fijne en lieve dingen toefluisteren, zodat Mama Kangoeroe zich weer beter ging voelen.
Praten en delen is belangrijk
Kinderen begrijpen heel goed dat je je vreselijk rot kunt voelen wanneer iemand allemaal nare dingen tegen je zegt. Ze waren heel goed in staat om begrip op te brengen voor Mama Kangoeroe, puur en vanuit dat gevoel van onmacht. Ze leefden mee met haar en hadden te doen met Kleine Kangoeroe. Ze begrepen dat het niet zijn schuld was, maar ze begrepen ook heel goed dat hij dat misschien wel dacht. Mooi om te zien hoe dit boek de verschillende kanten van dat verdriet en die onmacht belicht, zonder hen aan te spreken op schuldgevoel of verantwoordelijkheidsgevoel en met aandacht voor overige gevoelens die bij dergelijke situaties ook komen kijken.
Dat raakte mij. Zo kon ik hen beetje bij beetje wat over depressie en psychisch lijden vertellen. Normaal gesproken een beladen en moeilijk onderwerp, maar met behulp van dit boek kon het op heel kinderlijke, inlevende en begrijpelijke toon. Ze begrepen dat het belangrijk is om te delen in je beleving en gevoel wanneer je je niet zo fijn voelt, omdat anders die Grommende Beer steeds groter en sterker wordt. Ze zagen hoe Mama Kangoeroe ervan opknapte toen ze lieve dingen in kreeg gefluisterd door de dieren in Het Praatbos.
Uiteindelijk kan de liefde het winnen van de rottigheid, maar dan moet je wel blijven delen.
Judith Evelien
Het Praatbos interpreteerde ik als een opname op de Afdeling van een Psychiatrisch Ziekenhuis en liet me weer terugvoeren naar mijn eigen jeugd. Ik kan me nog zo voor de geest halen hoe het voor mij was toen mijn vader me uitlegde dat mama ziek was. Mijn moeder is verschillende keren opgenomen geweest en als kind vond ik dat altijd wel iets geks. Ik begreep wel dat mijn moeder het nodig had om weer beter te worden, maar het was een hele vreemde omgeving voor een kind. Het was moeilijk te begrijpen dat mama in het ziekenhuis moest blijven, want ze had toch niets gebroken? Het Praatbos is daar een heel vriendelijk alternatief voor. Ik heb mijn meiden nog niet verteld over de ziekte van hun oma, mijn moeder. Ze weten wel dat ze ziek was, maar niet wat ze dan had. Mijn oudste dochter begint daar nu weleens over na te denken en vroeg me onlangs de vraag die ik zo lang vreesde, maar waarvan ik wist dat deze op een dag zou komen; ‘’Wat had oma dan? Waar is ze aan overleden?’’
Ik vind het moeilijk
Ik vind het zo moeilijk om hen de ware reden te vertellen, terwijl ik er geen moeite mee heb om op luchtige wijze over het belang van praten en delen te vertellen en hen voorzichtig uit te leggen wat depressie is en dat er ook mensen zijn die soms onweer in hun hoofd hebben, waardoor ze het heel moeilijk kunnen hebben. Dat noemen ze dan ‘’psychisch ziek’’. Al is dat best lastig uit te leggen, ze begrijpen wel enigszins dat je soms niet kunt zien dat iemand ziek is. Ik voel aan alles dat dat moment niet lang meer op zich laat wachten bij mijn oudste dochter. Wie weet pak ik dit boek er dan weer bij om terug te refereren naar die Grommende Beer…
Vind jij het ook moeilijk?
Is depressie of psychische kwetsbaarheid binnen jullie gezin ook een thema? Vind je het lastig dit onder woorden te brengen, uit te leggen of vragen bespreekbaar te maken en kun je hier wel een leidraad of wat hulp bij gebruiken? Dan kan dit boek helpen de scherpe randjes er hierbij af te halen en op luchtige en begrijpelijke wijze, toch te praten over deze moeilijke onderwerpen. Het blijft moeilijk en vaak ook verdrietig, maar het is belangrijk. Heb vertrouwen in jezelf en je kind(eren). Jullie kunnen dit!
Over Mama heeft een beer in haar hoofd:
Het boek is verkrijgbaar in je lokale boekhandel of via Levendig uitgever voor €14,95. Het is uitgegeven door uitgeverij Levendig onder ISBN: 9789491740862. Nele Reynders is de auteur en Sofie Schollaert heeft de illustraties verzorgt. Het boek heeft 32 pagina’s.
Lees ook:
Hoe vertel je je kind over depressie?
Boekfragment Koppzorgen
Onderonsje: Oma wilde niet meer leven (7)
Wil je op de hoogte blijven van nieuwe publicaties? Volg mij dan ook op Instagram: @judithevelien