Het is weer oktober. Een maand die ieder jaar weer zijn sporen bij me nalaat, want het is de maand dat jij twaalf jaar geleden het leven liet. Ieder jaar lijkt het op een andere manier binnen te komen of te raken. Elke keer als ik denk dat ik het wel kan dragen, blijkt het tegenovergestelde het geval.

En elke keer als ik denk dat het te zwaar is, dan is er iets wat me er weer doorheen sleept. Het wisselt, maar het doet iets. Dat is iets waar ik me het beste maar op in kan stellen. Het er ‘gewoon’ maar te laten zijn en me eraan over te geven is het beste. Al zal het nooit gewoon zijn.

Opgroeien met jou was moeilijk

Bijna twaalf jaar geleden besloot jij dat het genoeg was. Na een leven vol psychoses en depressies maakte jij een einde aan je leven. Een onomkeerbare keuze. Ik was zesentwintig jaar en kwam net mijn roerige jeugd weer wat te boven. Ik leerde hoe ik bij jou mijn grenzen aan moest geven, zodat niet alles meer ten kostte van mij hoefde te gaan en zodat het eeuwige wegcijferen van mezelf eindelijk een halt zou krijgen. Dat ging toen vaak nog wat lomp en onbeholpen. Opgroeien met jou, of tenminste, met jouw ziekte, was moeilijk en liet zo zijn sporen na.

Ik heb nog zoveel te vragen, zoveel te zeggen

Och mam, wat zou het zo nu en dan toch fijn zijn als je er gewoon nog was. Dan kon ik je de dingen vragen waarvan ik het antwoord nooit van jou kreeg. Vragen die er nog niet waren toen jij nog leefde. God mam, hoe zou het zijn als je hedendaags nog gewoon had geleefd? Hoe zou ons contact dan zijn en hoe zou het jou nu dan vergaan? Was het doorgegaan waar het was gebleven toen jij stierf? Of had de ontwikkeling waar ik toen middenin zat, nu dan zijn vruchten afgeworpen? Misschien was die ontwikkeling wel een heel andere weg ingeslagen als jij er nog was. Hoe had je de vrouw gevonden die ik nu ben? Het kan haast niet anders of dat moest invloed hebben op onze omgang. Ik merk dat ik gauw de neiging heb om het beeld te romantiseren, want dat verzacht een beetje de schrijnende pijn die opdoemt als ik denk aan dat harde, defensieve meisje die ik toen (noodgedwongen) was. Dat meisje die jij kende. Jij hebt mij nooit gekend als de vrouw die ik nu ben. Dat doet pijn.

Vertel eens…

Hoe was jouw ontwikkeling geweest? Had je nog steeds dezelfde strubbelingen of zou je daar nu ook wel je weg in hebben gevonden? Het houdt me vaak bezig. Vragen, verwonderingen en nog meer vragen. Drie mooie meiden maakten mij moeder en jou oma, oh mam…wat vind ik het tergend dat jij deze bengeltjes nooit hebt kunnen koesteren en nooit een oma voor hen hebt kunnen zijn. Je wordt hierin zo gemist! Bij alles wat ze doen, zeggen, vragen en leren, mis ik jou. Wat zou ik graag willen delen in het moederschap. Je dingen willen vragen en willen vergelijken met hoe het in mijn baby, peuter en kleutertijd was. Hoe ging jij met driftbuien om en hoe pakte jij het zindelijk worden aan? Gebroken nachten en hormonale onstabiliteit. Middagslaapjes en de eerste woordjes? Hoe waren deze dingen voor jou? Ik als puber. Ik was nogal teruggetrokken en gesloten. Gesloten voor alles en iedereen. Eigenlijk zat ik gewoon op slot. Ik weet hoe lastig je dat vond. Konden we het daar nu maar over hebben. Konden we dingen maar uitpraten en verhelderen naar elkaar.

Je had heel wat met mij te stellen

Wat ik me van jou herinner, is dat je zachtaardig was. Ik daarentegen kon dwingend en volhardend zijn. Daar was jij niet altijd tegenop gewassen. Sorry mama, dat ik het je af en toe zo moeilijk kon maken. Dat zie ik nu, want ik herken heel veel van die doortastendheid in mijn middelste dochter. Ik zie bij haar ook dat dit komt doordat zij een heel intense beleving heeft en ze dit nog niet helemaal kan reguleren. Als zij iets in haar hoofd heeft, kan ze dit niet zomaar loslaten. Niet omdat zij het mij moeilijk wil maken of lastig wil doen, maar omdat dit rechtstreeks invloed heeft op haar beleving en emoties. Ze is puur en gevoelig. Als ik daar even de tijd voor neem, dan kunnen we deze intensiteit samen vaak wel reguleren.
Die intense beleving die heb ik hedendaags nog steeds. Doorzag je dit mama? Of wist je je gewoon geen raad als ik zo’n bui had? Wat had ik je dit graag uit willen leggen en je willen vertellen hoe lastig ik dit soms ook vind met mijn dochter. Al weet ik wel waar het vandaan komt, er zijn dagen dat het bijzonder lastig is om dan bij mezelf te blijven en niet toe te geven in haar verlangens. Of wat zeg ik; in haar eisen.

Mag ik je hebben?

Dan mijn jongste meisje. Gekscherend vraag ik haar vaak of ik haar mag hebben. Het antwoord is steevast ‘nee’. Als ik haar dan vraag of ik haar mag houden, dan stemt ze hier zonder twijfel in mee. Dan wil ik haar stevig vastpakken, tegen me aandrukken en de komende uren zo met haar blijven zitten. Zij zit hier echter niet op te wachten en vindt het maar beklemmend. ‘Laat los mama..’ Roept ze dan vaak. Zie je de gelijkenis tussen ons mam? Zo ging het eigenlijk ook tussen ons. Jij wilde me het liefst heel dicht tegen je aandrukken en nooit meer loslaten. Voor mij was dat heel verstikkend en in mijn onhandigheid duwde ik je dan van me af. Kon ik toen maar zo goed verwoorden wat ik eigenlijk wilde, net zoals mijn jongste meisje dit nu al zo goed kan. Hoe graag ik haar op het moment dat ze zich van me loswurmt ook bij me wil houden, ik laat haar begaan, want ik weet hoe belangrijk dat is. Loslaten is namelijk een andere manier van vasthouden. Lachend kijkt mijn kleine wijsneus dan achterom en gaat weer verder met haar spel. Wat geniet ik hier altijd van, want ik weet, ik mag haar houden. Wat ik daar eigenlijk mee bedoel is, ik mag van haar houden.

Fouten maken is menselijk

Mijn oudste lieverd is zorgzaam en maakt het iedereen graag naar zijn zin. Wijs zegt zij weleens dat zij een ander belangrijker vindt dan zijzelf. Iets wat lang ook voor mij zo was. Heel lang draaide alles in mijn leven om jou en jouw welzijn. Het heeft heel lang geduurd voordat ik inzag dat ‘ik’ de gene ben die eigenlijk het belangrijkste is in mijn leven. Want als het met mij niet goed gaat, dan kan ik er ook niet voor een ander zijn. Net als mijn dochter, vind ik het van wezenlijk belang dat het goed gaat met de dierbaren om mij heen. Dus ben ik verplicht om ervoor te zorgen dat ik lekker in mijn vel blijf zitten. Iets wat voor zowel jou en mij een wijze les is. Je begrijpt vast wel wat ik mijn oudste lieverd nou probeer te leren hé? Ze heeft niet alleen jouw prachtige kijkers en je naam gekregen, die zorgzaamheid, wijsheid en gevoeligheid, die doen mij heel erg aan jou denken.
Mijn oudste is een pienter meisje, maar ook erg onzeker. Ze wil alles zo graag goed doen en ziet fouten maken als falen. Dat zie ik net even wat anders, want fouten maken is menselijk. Er is geen mens op deze planeet die nooit een fout maakt.

Dan zie ik weer even de onzekere ik als kind. Ik begrijp precies wat zij nou zo erg vindt. Ik was een nationale ramp in rekenen. Als dat aan bod kwam, dan wilde ik het liefste van de aardbodem verdwijnen. Ik kon het niet en ik heb me in mijn schooltijd altijd heel erg dom gevoeld. Nu kan ik dat relativeren, maar toentertijd vond ik het echt heel erg. Ik durfde er met niemand over te praten en deed dat dan ook niet. Je begrijpt, ik praat er nu juist wél met mijn meisje over. Ze is goed zoals zij is en meer dan haar best kan ze niet doen. Je best doen is nooit verkeerd. Hopelijk gaat ze dat op een goede dag van me aannemen.

Mijn hardheid was mijn kwetsbaarheid

Mam, jij was ook goed zoals je was. Echt waar. Al geloofde je daar geen snars van als ik je hiervan verzekerde. Je vroeg vaak bevestiging bij mij, wilde graag horen dat ik je nodig had en niet zonder je kon. Je vroeg dit in een periode van mijn leven dat ik vreselijk in de weerstand zat en mijn hoofd boven water probeerde te houden. Had je me dit nú maar kunnen vragen, dan had ik je in volle oprechtheid kunnen bevestigen. Want nu weet ik hoe ik met beleid en respect mijn grenzen aan kan geven. Iets wat ik me toen volop aan het eigen maken was. Dat ging vaak lomp en onbeholpen en dat is wat jij vaak van mij kreeg te zien. Ik moest eerst knetterhard zijn, voordat ik kwetsbaar kon zijn. Mijn hardheid was toen mijn kwetsbaarheid. Sorry daarvoor mama. Sorry.
En ja, omgang met jou was niet de makkelijkste opgave, want je vroeg alles en meer van mij. Jouw ziekte en de grilligheid, onvoorspelbaarheid en onveiligheid die dit met zich meebracht, waren een ware hel en maakte dat ik geen onbezorgde jeugd genoot. Ik begrijp dus wel dat je dit misschien niet echt van mij aan kon nemen, want je wist dit en je had het hier onnoemelijk zwaar mee. Want jij wilde niets liever dan een liefdevolle moeder voor mij zijn.

Ik kon jou niet helpen…

Hoe moeilijk het ook tussen ons was, er waren momenten dat we hier wel over konden praten. We begrepen elkaar, maar konden niet bij elkaar. Ja, ook een kwetsbaar en pijnlijk punt dit. Ik kan me nog zo levendig herinneren dat je me tijdens een lunch eens vroeg hoe ik het toch deed. En dan doelde je op het feit dat ik verder kon met mijn leven, ondanks ons heftige verleden. Vol bewondering hoorde je mijn antwoord aan, je ogen sprankelden. Je was trots, zo trots! Dat was het moment dat ik in begon te zien dat enkel jij de gene was die deze sprankel aan kon wakkeren. Ik kon jou uitleggen wat ik wilde, al vouwde ik een heel stappenplan voor je uit. Mijn weg was niet de jouwe en dat kwam binnen, want ik wilde niets liever dan jou meevoeren op mijn weg. Het kwartje viel, ik kon jou niet helpen! Je moest en zou dit enkel zelf kunnen. Nog steeds kan ik intens verdrietig worden bij de verwondering dat het mij wel lukt om plezier in het leven te hebben en dat dit jou niet gelukt is. Misschien heb ik deze kennis zelfs wel aan jou te danken mama. Want reken maar dat ik minstens zo gevoelig ben als jij was.

Onze verlangens waren niet met elkaar verenigbaar. Zo wrang als dit klinkt, zo wrang is dit ook! Want mijn verlangen was precies het tegenovergestelde aan jouw verlangen. Werd er gehoor gegeven aan de mijne, dan ging dit ten kostte van jou. Was dit andersom, dan ging dit ten kostte van mij. En dan heb ik het over dat ik jou nooit zo had willen laten gaan. Maar mam, ik wil je ook niet diep ongelukkig bij me hebben. Het was kiezen tussen twee kwaden! Het een bracht het ander teweeg. Uiteindelijk wilde jij dit ook niet, maar je wist gewoon niet hoe en je kon het ook niet meer.

Was je nog maar even bij me

Jouw geluk was altijd ondergeschikt aan de mijne. Als jij gelukkig was, dan zou ik dat ook zijn. Ik hoop daarom zo dat je de juiste keuze maakte en dat jij nu gelukkig bent, want dan is jouw keuze toch nog ergens goed voor geweest. Loslaten is de moeilijkste vorm van liefde, daar is dit zo’n tekenend voorbeeld van. Het lijkt ook wel de onmogelijkste vorm van liefde. Want hoe kun je nou vrijwillig je moeder loslaten?! En hoe kun je nou vrijwillig je kinderen loslaten?!
Je ziet, er zijn enkel verliezers in een dergelijke situatie. Dat maakt zelfdoding zo ongrijpbaar en schrijnend. Dat zal een statisch gegeven blijven waar ik mee moet zien te leren leven. Ik begrijp je keuze als geen ander, ermee leven is een ander verhaal. Och mama, konden we samen nog maar één keer een goed gesprek voeren over al deze dingen…

Lees ook:

Moeder en dochter

https://www.youtube.com/watch?v=WFKUOGOsahA
Blöf – Vandaag

Wil je op de hoogte blijven van nieuw leesvoer? Volg mij dan ook op Instagram: @judithevelien


5 Replies to “Hoe zou het zijn als jij er nog was”

  1. Wat hou ik toch van jou lieve schat.
    Zo puur, zo kwetsbaar.
    Wat heb jij een wereldstappen gezet sinds wij elkaar kennen.
    Mooi dat jij zo goed naar je kinderen kijkt en voelt wat mag en kan en júist niet!

Geef een reactie

Je e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *