‘’En? Hoe is het gegaan met de workshop?’’ Vroeg mijn oudste dochter belangstellend toen ik weer thuis kwam na het geven van een workshop over loyaliteit. Deze verzorgde ik samen met mijn vader voor Naasten Centraal waar ik me als vrijwilliger voor inzet. Dit is een organisatie die er is voor de naasten van mensen met psychische problemen. Ieder jaar organiseren zij ‘De Kind Van Dag’. Op deze speciale dag, zouden mijn vader en ik een workshop over loyaliteit geven.
Mijn vader en ik hadden een workshop over loyaliteit gegeven
Ik vertelde enthousiast dat het goed was gegaan en dat er een leuke club mensen op af was gekomen. ‘’Waar ging het ook alweer over?’’ Vroeg ze, terwijl ze ondertussen plaats maakte naast mij op de bank, het dekentje waar ik onder lag, ook over zich heen trok en zich comfortabel tegen me aan nestelde. Met opa Rob had ik een workshop over ‘loyaliteit’ gegeven, zo zei ik. Verwonderd keek ze op en herhaalde het woord op vragende wijze.
Een ogenschijnlijk eenvoudig woord
Een ogenschijnlijk eenvoudig woord, maar wat niet als dusdanig uit valt te leggen. Want als ik de betekenis uit ga leggen zoals deze in de context van de workshop is bedoeld, dan komt het ineens heel dichtbij en dringt door dat ik mijn uitleg en woorden zorgvuldig zal moeten kiezen. Dat er ook meer bij zal komen kijken dan alleen de uitleg van de betekenis van dit woord. Ook zal aan bod komen wat het voor mij betekent en heeft betekend.
Hoe leg ik uit wat loyaliteit is?
Oei, hoe ging ik dit haar uitleggen? Waar begin ik? Hoe praat ik met een kind van 12 over dit soort dingen? Hoe leg je uit dat mama niet zo’n makkelijke jeugd heeft gehad en dat er heel veel kinderen zijn voor wie die geldt? Want dat is ook wat de uitleg van de betekenis van loyaliteit met zich meebrengt. Hoe leg ik uit dat opgroeien in een zogeheten onveilige thuissituatie tot gevolg heeft dat dit kan betekenen dat je het later moeilijk vindt om voor jezelf te kiezen? Hoe leg ik dan vervolgens uit wat dat dan betekent; in onveiligheid opgroeien? En hoe leg ik dat dan uit dat zonder afbreuk te doen aan het respect en de liefde die ik voel voor zowel mijn moeder als mijn vader? Ha, als dat niet de essentie is van loyaliteitsconflict! Hoe doe ik dit integer?
In mijn rol als moeder heb ik de neiging om vooruit te denken
In mijn rol als moeder en uit bescherming van mijn lieve kind, heb ik de neiging om voorbij te gaan aan de oorspronkelijke vraag van mijn meisje en al te denken aan de vragen die zullen volgen op mijn antwoord. Dat alles gebeurt in een fractie van een seconde. Om niet van de hak op de tak te gaan en om bij de kern van haar vraag te blijven, haal ik even diep adem, kijk ik haar aan en zeg haar dan dat ik heel even na moet denken hoe ik hier antwoord op ga geven, omdat het best iets is wat een beetje ingewikkeld is. Geduldig en vol interesse wacht ze af en geeft ze mij de tijd om de juiste woorden te vinden. Alleen al die ruimte die zij mij hierin geeft, raakt mij. De interesse en betrokkenheid op haar jonge leeftijd grijpt mij aan.
Loyaliteit is niet in één woord te vangen
Ik begin bij het begin: ‘Wat is loyaliteit?’ en ik leg uit dat dit de band representeert tussen ouders en een kind. Een kind heeft een papa en een mama en als er iets met één van hen gebeurt door bijvoorbeeld ziekte of scheiding, dan heeft dit tot gevolg dat de onvoorwaardelijkheid van toegang tot beide ouders wegvalt. Voor een kind is dat erg verdrietig en dat kan het gevoel oproepen dat je één van je ouders, of misschien zelfs wel je beide ouders tekort doet. Het kan voelen alsof het jouw schuld is. Eén ding is zeker, een dergelijke situatie is heel moeilijk voor een kind, want als kind kun je niet kiezen tussen je ouders, je wilt ze beiden in je leven hebben en je wilt dat het met beiden goed gaat. Als het met papa en mama goed gaat, dan gaat het ook goed met jou en heb je geen zorgen. Alleen de zorgen die bij jou horen en die omstandigheden zorgen ervoor dat jij lekker kind kunt zijn en dat je met alles bij je ouders terecht kunt. Als je je wel, of, ook nog zorgen maakt om je ouders, kan het zijn dat je je bezwaard voelt om je ouders ‘lastig’ te vallen met de zorgen die je hebt en ga je proberen het zelf op te lossen en houd je het voor jezelf.
Ik ga verder met mijn uitleg
Als ik vraag of mijn meisje snapt wat ik haar uitleg, knikt ze. Ik ga verder met mijn uitleg en vertel dat als voorgaande aan de hand is, dit vaak niet veilig voelt voor een kind. Dat kan weer tot gevolg hebben dat een kind zich veel terugtrekt en er alles aan probeert te doen om papa en/ of mama tevreden te stellen. Als dat lang genoeg aanhoudt, is het heel moeilijk om nog te kunnen voelen wat voor jou belangrijk is en lukt het niet om jezelf voorop te stellen op de momenten dat dit eigenlijk wel zou moeten. Het wordt dan moeilijk om je grenzen aan te voelen en het wordt dan ook moeilijk om je grenzen aan te geven… want je weet dan niet zo goed wat die zijn. Als dit allemaal gebeurt, ben je eigenlijk aan het overleven en aan het leven vanuit een soort van automatische piloot. Alles om papa en/ of mama tevreden en gelukkig te houden en dat gaat dan ten koste van jezelf.
Ook als je groter bent kun je hier nog last van hebben
Als je groter wordt en volwassen bent, dan kan dit ook doorgaan in vriendschappen en relaties die je dan met andere mensen krijgt. Misschien ook wel met de man of de vrouw waar je verkering mee krijgt en waar je mee trouwt. Als je dan kindjes krijgt kan het heel moeilijk zijn om de mama of de papa te zijn die je eigenlijk zou willen zijn.
Ik schiet vol…
Omdat ik weet waar het gesprek nu naartoe zal gaan, merk ik dat ik vol schiet. Ik leg uit dat mijn mama, oma Jolanda, ook heel graag een lieve en fijne mama voor mij wilde zijn. Dat heb ik wel altijd door alle moeilijke en verdrietige dingen heen gevoeld. Het lukte haar niet de moeder te zijn zoals zij het wilde. Dat is heel verdrietig. Oma Jolanda had daar ook veel verdriet van, zo legde ik uit. Mijn meisje vroeg nu hoe het dan kwam dat mijn moeder dat niet kon. Als ik vraag of ze nog weet wat ik haar toen heb verteld toen we het hadden over waaraan oma Jolanda dood was gegaan, dat ze erg ziek was en dat dit vooral in haar hoofd was. Ze weet het nog. Als ik vraag of ze nog weet dat ik ook heb verteld dat oma last had van ‘psychoses’, kan ze zich dat ook nog herinneren. Ze weet alleen niet meer zo goed wat dat ook alweer was. Wat begrijpelijk is, want ze was 9 jaar toen we dat gesprek hadden en dat is dus al eventjes geleden.
Lees ook: Onderonsje – Oma wilde niet meer leven (7)
Het leven is helaas niet altijd een krentenbol
Weer heb ik even nodig om de juiste woorden en uitleg te vinden. Zonder dit uit te spreken lijkt ze dit al aan te voelen. Ze knuffelt me intens en mijn tranen stromen. Het voelt ongemakkelijk en puur tegelijk. Het voelt ergens onnatuurlijk om deze pijn en verdriet te laten zien, maar ook weer niet. Het breekt me om haar te vertellen dat ik het als kind moeilijk heb gehad. Juist omdat ik weet hoe belangrijk de wetenschap voor een kind is dat hun ouders gelukkig zijn. Al was ik toen natuurlijk helemaal niet haar moeder, ik weet dat het haar aangrijpt. Gek die verschillende lagen die ineens als een mokerslag binnenkomen. Toch is het oké zo. Het is wat het is. We praten er in openheid open. Dit is het leven. Het leven is helaas niet altijd een krentenbol.
Ik leg uit wat een psychose is
Ik vertel haar dat wanneer een papa of mama ‘psychotisch’ is, zij een andere werkelijkheid hebben die voor hen heel erg echt en beangstigend kan zijn. In die belevenis kunnen zij dingen doen die voor de kinderen heel moeilijk, niet te begrijpen en verdrietig is. Het is daarom heel moeilijk voor een kind om dan boos te zijn op je vader of moeder wanneer deze iets doet wat je als kind niet begrijpt, maar je wel heel verdrietig maakt. Wat er ook gebeurt, je blijft dan toch trouw aan je vader of moeder. Je wilt immers dat het goed gaat en als het daardoor nodig is om je verdriet niet te laten zien, omdat je denkt dat je daar je vader of moeder mee helpt, dan stop je het weg en ga je voor je vader of moeder zorgen. Daarmee leer je niet om voor jezelf te zorgen en hoe je verdrietig moet zijn of hoe je moeilijke dingen moet voelen en wat ik net uitlegde over grenzen… die voel je dan ook niet en dat leer je dan ook niet. Dat heb ik allemaal alsnog of opnieuw moeten leren toen ik ouder werd.
”Ik wil het niet mooier maken dan het is,
Judith Evelien
maar ook niet zwaarder dan nodig.”
Poh, dit valt niet mee en terwijl ik verzucht: ‘’Moeilijk hé?’’ pak ik haar nog eens stevig vast. Hoezeer het heel beladen is wat we bespreken, voelt de lading al wat minder. De openheid maakt het veilig. Ik wil het verhaal niet mooier maken dan het is, maar ook niet zwaarder dan nodig. Die afwegingen zijn lastig, want het is nou eenmaal niet fraai allemaal. Zij kan zich er geen voorstelling van maken wat ik als kind allemaal mee heb moeten maken en dat is voor mij tegelijk het mooiste geschenk.
Blije mama, blije kinderen
Dan ga ik verder en ik verwijs terug naar wat we zojuist allemaal besproken hebben en ik vraag haar dan of ze nu begrijpt waarom het zo belangrijk is dat je leert om jezelf voorop zetten en dat je goed voor jezelf zorgt? Afwachtend blijft ze me aankijken. Begaan zijn met een ander is heel mooi en ook belangrijk, maar als dit de overhand neemt op je eigen welzijn, dan is de balans niet meer goed. Want dan blijft er geen ruimte meer over voor je eigen ontwikkeling en groei die ervoor zorgt dat er ruimte is om te ontdekken wie jij bent, wat belangrijk is voor jou en jouw eigen grenzen te leren aanvoelen en aangeven. Dan kun je in de problemen komen waar je op latere leeftijd ook nog last van kunt hebben.
Op de eerste plek passen ook anderen
Als je leert om goed voor jezelf te zorgen dan zie je op den duur ook dat er op die eerste plaats genoeg ruimte is om deze te delen met de dierbare mensen om je heen. Daarom zorg ik er ook voor dat het goed blijft gaan met mij, want als ik lekker ga, dan kan ik ook een goede en fijne mama voor jou zijn.
Het was heel bijzonder dat opa en ik samen een workshop konden geven
Het wordt nu duidelijk hoe bijzonder het is dat opa Rob en ik samen deze workshop konden geven. Door goed voor ons zelf te zorgen, konden we ook goed voor elkaar zorgen. Dat kan alleen als je goed met elkaar praat en elkaar begrijpt en dat hebben we veel gedaan.
Net zoals wij nu ook samen praten. Dan is het oké als er dingen zijn waarin we verschillen van mening of als we anders kijken naar dingen en hier een andere beleving in hebben. Dat betekent dat we op een gezonde manier loyaal zijn aan elkaar en er ruimte is voor de gevoelens en de beleving van iedereen op zijn eigen manier. Zo is de draagkracht en belastbaarheid in een fijn evenwicht.
‘’Als iedereen aan zichzelf denkt,
Judith Evelien
wordt er aan iedereen gedacht.’’
Doordat ik hier heel hard aan heb gewerkt en opa ook, kan ik dit nu aan jou leren. Hiermee voorkom ik dat ik mijn pijn en verdriet doorgeef aan mijn kinderen, wat nogmaals laat zien hoe ontzettend belangrijk het is om jezelf voorop te kunnen zetten, als je dat kunt en doet, volgt de rest vanzelf. ‘’Als iedereen aan zichzelf denkt, wordt er aan iedereen gedacht.’’ Ze denkt even na en dan moeten we hier samen om lachen. Het vat heel goed in één zin mijn punt samen.
Juiste woorden zijn niet altijd nodig, de juiste frequentie wel
Dit klinkt heel logisch en heel eenvoudig, maar voorgaand verhaal vertelt toch echt wat anders! Er leken eerst geen juiste woorden om dergelijke dingen mee te verwoorden, maar misschien zit dit hem ook niet in woorden… het is de verbinding.
Lees ook:
Hoe vertel je je kind over depressie?
Recensie – Mama heeft een beer in haar hoofd
Wil je op de hoogte blijven van nieuwe publicaties? Volg mij dan ook op Instagram; @judithevelien
Wauw!!!!! Heb je enig idee hoe knap Je dit hebt uitgelegd?
Wauw Wauw Wauw!!!!
Dank je wel lieve Christel! Nee, ik heb daar geen idee van, Het voelt vaak alsof ik maar wat aanklooi, ik moet veel op dit gebied zelf ontdekken en ondervinden. Maar de openheid is heel fijn en ik merk ook aan mijn kinderen dat het hun relatief makkelijk afgaat om over moeilijke dingen te praten. Dus ik zal vast iets goed doen 🙂