Een slachtofferrol, wat is dat eigenlijk? Het impliceert een gebeurtenis of situatie waar je geen controle over hebt- of had. Iets waar je, zogezegd, niets aan kunt doen. Er kunnen je inderdaad dingen overkomen waar je niets aan kunt doen. Zoals de zin het al zegt: het overkomt je.
Met een slachtofferrol wordt de verantwoording bij een ander neergelegd
Zo’n rol kan prettig zijn wanneer je graag de schuld buiten jezelf zoekt. Dan hoef je niet naar jezelf te kijken of naar je eigen aandeel. Het helpt pijn te verdoezelen en geen verantwoording te nemen voor je eigen autonomie. Dat is grappig, want, als ik voor mezelf spreek, voelde ik me lange tijd verantwoordelijk voor alles en iedereen, behalve voor mezelf. Misschien ligt daar de crux dan ook? Met een slachtofferrol wordt dat in stand gehouden en wordt verantwoording bij een ander neergelegd.
In de eerste instantie ben je slachtoffer
Nou klinkt dat natuurlijk heel mooi, zoals ik dat hier even neerplemp. Je neemt die rol natuurlijk niet bewust op je. Je besluit in de eerste instantie helemaal niet dat deze rol wel prettig is of je wel goed uitkomt. Zo bedoel ik dit niet. Want wanneer je bijvoorbeeld wordt beroofd of wanneer je ander onrecht aan wordt gedaan, ja, dan ben je zeker slachtoffer en zul je je in de eerste instantie machteloos voelen. Of misschien wel vernederd of gekwetst. Misschien alles wel tegelijk. Je weet je even geen raad. Dat hoeft ook niet. Het moet eerst bezinken wat je overkwam.
Waar een slachtoffer is, is ook een dader
Waar een slachtoffer is, is ook een dader. Waar een slachtoffer en een dader zijn, zijn dus twee aandelen. Echter zegt dat niet dat je daarmee niet het heft in eigen hand kunt nemen. De rol van slachtoffer is vaak een opvulling van onmacht en gebeurtenissen of situaties om deze te kunnen verklaren, te begrijpen of ergens verantwoording of schuld bij te kunnen leggen. Als je dat allemaal bij jezelf neerlegt, dan is dat natuurlijk veel om te voelen. Soms misschien zelfs teveel om in één keer aan te kunnen of te begrijpen.
Je hebt niet overal invloed op
Soms kan dit ook gewoon niet omdat je ergens echt geen invloed op had. Zo had ik er geen invloed op in welk gezin ik geboren werd, wat we als gezin allemaal meemaakten, dat mijn moeder zo ziek werd, dat ze uit het leven stapte, welke gevolgen en consequenties dat voor mij had en nog zoveel meer. Ik kon daar niets aan doen! Ik koos daar niet voor, het gebeurde me gewoon. Of ik nou wilde of niet. Die gegevens veranderen verder niets voor mij. Het maakt mijn pijn en verdriet niet minder. Sterker nog, de pijn en het verdriet zullen altijd gevoelig en actueel blijven als ik het laat zoals het is omdat ik er niets aan kon doen.
Het een sluit het ander niet uit
Als je slachtoffer bent en hier zelf richting in aan wilt brengen, betekent dat niet dat dit niet moeilijk, verdrietig of pijnlijk is. Het betekent niet dat je niet boos op die ander mag zijn. Het een sluit het ander niet uit. Het betekent niet automatisch dat je de ander vergeeft. Dat is weer een andere afslag. Het is allemaal aan jou. Jij bepaalt.
Nu dat achter me ligt en alles wat me overkwam, achter me ligt en ik dingen meer begrijp, kan ik ervoor kiezen het heft in eigen hand te nemen. Of niet natuurlijk. Want als ik dat doe, zal ik de gierput open moeten trekken en dat gaat pijn doen. Ik zal verantwoordelijkheid moeten nemen. Ik zal los moeten laten en het een plekje moeten gaan geven.
”Waarom zou ik mezelf martelen met het loslaten wat ik zo graag vasthoud en waarom zou ik mezelf teisteren met het zoeken van een plek die helemaal niet bestaat?”
Judith Evelien
Ha, dat loslaten en het een plekje geven was een grapje! Dat bestaat in mijn optiek helemaal niet namelijk. Waarom zou ik mezelf martelen met het loslaten wat ik zo graag vasthoud en waarom zou ik mezelf teisteren met het zoeken van een plek die helemaal niet bestaat? Uit de slachtofferrol stappen, betekent voor mij dat de pijn, het verdriet en de onmacht, dermate met mij meegroeit, dat ze te behapstukken voor me zijn. Dat het gevoelig blijft, maar geen pijn meer doet. Dat doet eer aan wat er was, want het was moeilijk en het was verdrietig. Dat mag er zijn en hoeft niet weg. Het is niet altijd rozengeur en manschijn en dat hoeft ook niet. Kut met glitters blijft nog steeds kut. Uit iets negatiefs hoeft niet altijd iets positiefs voort te vloeien. Soms is iets gewoon niet mooi en zal dat ook niet worden. Als ik daar zo naar kijk, dan ben ik geen slachtoffer meer en geef ik zelf richting en sturing aan mijn gevoel en onderdruk ik niets. Dan kom ik op een meer natuurlijke manier in mijn kracht te staan, zonder daar iets voor weg te drukken of te verstoppen. Zonder los te laten, maar door toe te laten. Zonder een plek te zoeken, maar mijn hart te openen.
Ik bepaal zelf of ik slachtoffer ben
En soms, ja heel soms, dan ben ik gewoon een ordinair slachtoffer! Dan heb ik geen zin de verantwoordelijkheid te nemen en is het heerlijk om alles en iedereen de schuld te geven, behalve mezelf. Niet alleen heerlijk, ik heb dat af en toe ook gewoon nodig. Het helpt mij ook om eventjes goed te voelen wat er zit, de onrecht, de onmacht, het verdriet, dat ik gekwetst was. Wanneer ik het dan weer aan kan, neem ik het heft zelf wel weer in eigen hand. Ik bepaal zelf wanneer en of ik het slachtoffer ben.
Wil je op de hoogte blijven van nieuwe publicaties? Volg mij dan ook op Instagram: @judithevelien
